Wskazówki dla nauczycieli pracujących z uczniami z niskim poczucie własnej wartości
Jeśli czujemy się emocjonalnie bezpieczni, mamy skłonność do tego, by negatywne doświadczenia, osądzać znacznie bardziej rzeczowo i beztrosko. Jeśli natomiast jesteśmy sfrustrowani, wtedy to samo wydarzenie może przybrać rozmiary katastrofy. Na pierwszy plan wysuwa się nie samo wydarzenie, lecz dotknięte zostaje nasze poczucie własnej wartości, czujemy się bezradni i rozłoszczeni. Zaczynamy porównywać się z tymi, którzy są pozornie lepsi i bardziej inteligentni oraz przypisujemy im wszystkie te cechy, których nam najwyraźniej brakuje.
Tak samo czują się dzieci z zaburzeniami w nauce - a bardzo często również ich rodzice. W wyniku wielu niepowodzeń zostaje odebrana im odwaga i są emocjonalnie tak bardzo obciążone, że definiują się jako nieudacznicy. Nie są już w stanie dostrzegać swoich realnych umiejętności i zdolności, nie mówiąc już o ich wykorzystywaniu, a wszystkim innym dzieciom przypisują brakujące im samym cechy. W ten sposób może rodzić się w nich zawiść, która prowadzi w coraz większym stopniu do agresywnego zachowania. Negatywna ocena siebie sprawia, że dziecko jest niezdolne do działania.
W jaki sposób nauczyciel może wzmocnić poczucie własnej wartości ucznia?
- Okazujmy zainteresowanie każdym uczniem.
- Witajmy się z uczniami tak, żeby było widać, że ich lubimy.
- Rozmawiajmy na tematy osobiste podnoszone przez uczniów.
- Podkreślajmy rzeczy dobre, a mniej mówmy o złych.
- Bądźmy dobrymi modelami ról życiowych.
- Słuchajmy.
- Sondujmy reakcje.
- Opracujmy wraz z uczniami konsekwentne metody postępowania w sytuacjach konfliktowych.
- Zwracajmy się do uczniów po imieniu.
- Nie używajmy przezwisk, nie bądźmy złośliwi ani cyniczni.
- Rozpoznawajmy uczniów na boisku, placu zabaw, ulicy.
- Poznajmy szczególne umiejętności każdego ucznia.
- Unikajmy stawiania ultimatum.
- Starajmy się nie osądzać.
- Dzielmy się z rodzicami pozytywnymi uwagami o ich dziecku.
- Opracujmy wspólnie z uczniami zasady obowiązujące obie strony.
- Pytajmy uczniów o ich udział w zajęciach, np. "Czy podobało ci się to ćwiczenie?", "Jak oceniasz własny udział w tym ćwiczeniu?".
- Informujmy uczniów o decyzjach, które mogą ich dotyczyć.
- Pomagajmy uczniom w formułowaniu i osiąganiu celów.
- Zachęcajmy uczniów do wypowiadania własnych opinii.
Co wpływa dodatnio na wzrost poczucia własnej wartości ucznia?
- Zmiana otoczenia - zorganizujmy wycieczkę za miasto, udekorujmy wspólnie z uczniami salę.
- Możliwość dobrowolnego zgłaszania się do wykonywania pewnych zadań.
- Możliwość wyboru ćwiczeń lub zadań przez uczniów.
- Układanki, krzyżówki.
- Ćwiczenia fizyczne, w których uczniowie nie rywalizują ze sobą.
- Odgrywanie przedstawień teatralnych, wspólne muzykowanie.
- Eksperymentowanie.
- Międzyklasowe zajęcia sportowe.
- Międzyklasowe dyskusje.
- Uczenie się zgodnie z zawartą z nauczycielem umową.
- Nagrody - w formie dyplomów, nalepek, znaczków.
- Wystawy prac uczniów.
- Wystawy fotografii przedstawiających uczniów przy pracy.
Literatura:
Kozielecki J., Psychologiczna teoria samowiedzy, PWN, Warszawa 1981
Strykowski W., Strykowska J., Pieluchowski J., Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, Wydawnictwo eMPi, Poznań 2003
Harris T. A., W zgodzie z sobą i tobą, PAX, Warszawa 1979
Fischer-Tietze R., Nie ma głupich dzieci. Jak dochodzi do zaburzeń w nauce i jak temu zaradzić. Poradnik dla (przyszłych) rodziców, wychowawców i nauczycieli, JEDNOŚĆ Kielce 2002
